Trek een kostuum aan dan ontdek je de Leugen!

Gesmolten ijzer over de borst gieten, een gloeiend mes op de tong leggen, slaaponthouding, waterboarden, waarheidsserums, schijnexecuties: door de eeuwen heen zijn allerlei methodes uitgeprobeerd om verdachten tot bekentenissen te dwingen. Veel vooruitgang in de jacht op de waarheid is niet geboekt, zoals het recente Feinstein-rapport over de 'wrede' en 'inefficiënte' verhoren van de CIA toont.

Omwenteling

Maar vier Nederlandse en Britse onderzoekers zeggen een doorbraak te hebben bereikt. Door verdachten een full body motion capture suit aan te laten doen, een soort met sensoren behangen surfpak dat bewegingen meet, is met grotere zekerheid vast te stellen of iemand liegt dan met de oude vertrouwde leugendetector. Volgens Sophie van der Zee (Cambridge), Ronald Poppe (Utrecht), Paul Taylor (Lancaster) en Ross Anderson (Cambridge) is hun methode in 74 procent van de gevallen nauwkeurig.

Ze claimen zelfs 82 procent succes als ze extra aandacht voor de arm- en beenbewegingen combineerden met slimme vraagtechnieken. Ze vroegen de proefkonijnen, 180 Britse en Zuid-Aziatische studenten en medewerkers van Lancaster University, bijvoorbeeld om in omgekeerde volgorde te vertellen hoe een computerspel was verlopen. Een deel van de proefkonijnen had het spel echt gespeeld, een ander deel had alleen de spelregels gelezen.

23 gewrichten

82 procent lijkt weinig, maar een polygraaf oftewel leugendetector haalt slechts een succescijfer van 60 procent, tegen 54 procent voor doorsnee ondervragers, zegt Anderson. 'Nauwelijks beter dan een muntje opgooien.' Het surfpak bevat 17 sensoren, waarmee tot 120 keer per seconde in 3D de bewegingen van 23 gewrichten kunnen worden bekeken. Schuldige mensen bewegen onrustiger, zegt Anderson: tikken met de voeten, wiebelen met de tenen, wriemelen met de handen. 'Het mooie aan het onderzoek is dat de drukke bewegingen voort bleken te komen uit schuldgevoel, niet uit angst. Het nadeel van leugendetectors is dat nerveuze, maar onschuldige mensen moeilijk zijn te onderscheiden van leugenaars. Dat was hier niet zo.'

Lichaamstaalexpert Joe Navarro, 25 jaar lang ondervrager van spionnen, terroristen en oplichters voor de FBI, prijst de nieuwe techniek, maar zet vraagtekens bij de gekozen proefkonijnen. 'Het pak is getest op studenten, niet op criminelen, laat staan psychopaten. De vraag is dus: zou het ook werken bij de Soprano's?'

Psycholoog Pär Granhag (universiteit Göteborg), gespecialiseerd in de detectie van leugens, spreekt van een interessant onderzoek, dat echter pas in de kinderschoenen staat. 'Ik word wel een beetje moe van de genoemde nauwkeurigheidspercentages. Wat betekenen die in het echte leven? In veel landen mag je resultaten van leugendetectortests helemaal niet als bewijs gebruiken in de rechtbank.

'En de meeste ondervragingen door de politie vinden plaats op straat. Je kunt verdachten dan moeilijk vragen een sensorpak aan te doen.'

Meer weten over leugendetectie, vraag informatie aan op info@sosecure.nl